VIDEO
أسئلة و حلول في التكام المحدد السؤال هو:
∫ 0 1 x ( x + 2 ) 2 d x \int_{0}^{1} \sqrt{x} \left( \sqrt{x} + 2 \right)^2 \, dx
لحل التكامل:
I = ∫ 0 1 x ( x + 2 ) 2 d x I = \int_{0}^{1} \sqrt{x} \left( \sqrt{x} + 2 \right)^2 \, dx
الخطوة 1: فك المربع نقوم بتوسيع المربع ( x + 2 ) 2 \left( \sqrt{x} + 2 \right)^2 :
( x + 2 ) 2 = x + 4 x + 4 (\sqrt{x} + 2)^2 = x + 4\sqrt{x} + 4
بالتعويض في التكامل:
I = ∫ 0 1 x ( x + 4 x + 4 ) d x I = \int_{0}^{1} \sqrt{x} \left( x + 4\sqrt{x} + 4 \right) \, dx
الخطوة 2: توزيع الجذر نوزع x \sqrt{x} على الحدود داخل القوس:
I = ∫ 0 1 ( x 3 / 2 + 4 x + 4 x 1 / 2 ) d x I = \int_{0}^{1} \left( x^{3/2} + 4x + 4x^{1/2} \right) \, dx
الخطوة 3: حساب التكامل لكل حد على حدة نحسب التكامل لكل حد باستخدام قاعدة التكامل:
∫ x n d x = x n + 1 n + 1 \int x^n \, dx = \frac{x^{n+1}}{n+1}
1. حساب ∫ x 3 / 2 d x \int x^{3/2} dx : ∫ x 3 / 2 d x = x 5 / 2 5 / 2 = 2 5 x 5 / 2 \int x^{3/2} dx = \frac{x^{5/2}}{5/2} = \frac{2}{5} x^{5/2}
2. حساب ∫ 4 x d x \int 4x \, dx : ∫ 4 x d x = 4 ⋅ x 2 2 = 2 x 2 \int 4x \, dx = 4 \cdot \frac{x^2}{2} = 2x^2
3. حساب ∫ 4 x 1 / 2 d x \int 4x^{1/2} \, dx : ∫ 4 x 1 / 2 d x = 4 ⋅ x 3 / 2 3 / 2 = 8 3 x 3 / 2 \int 4x^{1/2} dx = 4 \cdot \frac{x^{3/2}}{3/2} = \frac{8}{3} x^{3/2}
الخطوة 4: تطبيق حدود التكامل من 0 إلى 1 I = [ 2 5 x 5 / 2 + 2 x 2 + 8 3 x 3 / 2 ] 0 1 I = \left[ \frac{2}{5} x^{5/2} + 2x^2 + \frac{8}{3} x^{3/2} \right]_{0}^{1}
نحسب عند x = 1 x = 1 :
I = 2 5 ( 1 ) 5 / 2 + 2 ( 1 ) 2 + 8 3 ( 1 ) 3 / 2 I = \frac{2}{5} (1)^{5/2} + 2(1)^2 + \frac{8}{3} (1)^{3/2} = 2 5 + 2 + 8 3 = \frac{2}{5} + 2 + \frac{8}{3}
نحسب عند x = 0 x = 0 (كل الحدود تصبح صفرًا):
I = 0 I = 0
الخطوة 5: توحيد المقامات وحساب الناتج نوحد المقامات للمصطلحات:
المقام المشترك بين 5 , 3 5, 3 هو 15 15
2 5 = 6 15 \frac{2}{5} = \frac{6}{15}
2 = 30 15 2 = \frac{30}{15}
8 3 = 40 15 \frac{8}{3} = \frac{40}{15} I = 6 15 + 30 15 + 40 15 I = \frac{6}{15} + \frac{30}{15} + \frac{40}{15} I = 76 15 I = \frac{76}{15}
النتيجة النهائية: I = 76 15 I = \frac{76}{15}
السؤال هو:
∫ − 2 2 ( 6 x + 15 ) 2 x + 5 d x \int_{-2}^{2} (6x + 15) \sqrt{2x + 5} \, dx
لحل التكامل:
I = ∫ − 2 2 ( 6 x + 15 ) 2 x + 5 d x I = \int_{-2}^{2} (6x + 15) \sqrt{2x + 5} \, dx
الخطوة 1: ملاحظة خاصية التكامل الزوجي والفردي نلاحظ أن:
الدالة داخل التكامل تتكون من جزأين: 6 x 2 x + 5 6x \sqrt{2x+5} و 15 2 x + 5 15 \sqrt{2x+5}
نحدد إذا كانت كل دالة زوجية أم فردية. 1. فحص الجزء الأول: 6 x 2 x + 5 6x \sqrt{2x+5} نستبدل x x بـ − x -x :
f ( − x ) = 6 ( − x ) 2 ( − x ) + 5 = − 6 x − 2 x + 5 f(-x) = 6(-x) \sqrt{2(-x) + 5} = -6x \sqrt{-2x + 5}
وبما أن − 2 x + 5 ≠ 2 x + 5 \sqrt{-2x + 5} \neq \sqrt{2x + 5} فهذا يدل على أن الدالة ليست متماثلة بوضوح. ولكن نظرًا لأن 6 x 6x نفسه دالة فردية، فإن حاصل ضربها في تعبير لا يغير الإشارة عند التبديل يجعلها دالة فردية .
وبما أن التكامل من − a -a إلى a a لدالة فردية يكون صفرًا، فإن:
∫ − 2 2 6 x 2 x + 5 d x = 0 \int_{-2}^{2} 6x \sqrt{2x+5} \, dx = 0
2. فحص الجزء الثاني: 15 2 x + 5 15 \sqrt{2x+5} نستبدل x x بـ − x -x :
g ( − x ) = 15 2 ( − x ) + 5 = 15 − 2 x + 5 g(-x) = 15 \sqrt{2(-x) + 5} = 15 \sqrt{-2x + 5}
وبما أن − 2 x + 5 = 2 x + 5 \sqrt{-2x+5} = \sqrt{2x+5} ، فهذا يدل على أن هذه الدالة زوجية ، أي أن:
∫ − a a g ( x ) d x = 2 ∫ 0 a g ( x ) d x \int_{-a}^{a} g(x) \, dx = 2 \int_{0}^{a} g(x) \, dx
إذًا التكامل الأصلي يتبسط إلى:
I = ∫ − 2 2 ( 6 x + 15 ) 2 x + 5 d x = ∫ − 2 2 6 x 2 x + 5 d x + ∫ − 2 2 15 2 x + 5 d x I = \int_{-2}^{2} (6x + 15) \sqrt{2x+5} \, dx = \int_{-2}^{2} 6x \sqrt{2x+5} \, dx + \int_{-2}^{2} 15 \sqrt{2x+5} \, dx
وبما أن الجزء الأول يساوي صفرًا، نحصل على:
I = ∫ − 2 2 15 2 x + 5 d x I = \int_{-2}^{2} 15 \sqrt{2x+5} \, dx
وباستخدام خاصية التكامل الزوجي:
I = 2 ∫ 0 2 15 2 x + 5 d x I = 2 \int_{0}^{2} 15 \sqrt{2x+5} \, dx
الخطوة 2: تعويض u = 2 x + 5 u = 2x + 5 نضع:
u = 2 x + 5 ⇒ d u = 2 d x ⇒ d x = d u 2 u = 2x + 5 \Rightarrow du = 2dx \Rightarrow dx = \frac{du}{2}
حدود التكامل:
عندما x = 0 x = 0 فإن u = 5 u = 5
عندما x = 2 x = 2 فإن u = 9 u = 9 إذًا التكامل يصبح:
I = 2 ∫ 5 9 15 u ⋅ d u 2 I = 2 \int_{5}^{9} 15 \sqrt{u} \cdot \frac{du}{2}
بتبسيط العامل 2 2 في الخارج:
I = 2 × 1 2 ∫ 5 9 15 u d u I = 2 \times \frac{1}{2} \int_{5}^{9} 15 \sqrt{u} \, du I = ∫ 5 9 15 u d u I = \int_{5}^{9} 15 \sqrt{u} \, du
الخطوة 3: حساب التكامل نستخدم قاعدة التكامل:
∫ u n d u = u n + 1 n + 1 \int u^n \, du = \frac{u^{n+1}}{n+1}
حيث n = 1 2 n = \frac{1}{2} :
∫ u d u = ∫ u 1 / 2 d u = 2 3 u 3 / 2 \int \sqrt{u} \, du = \int u^{1/2} \, du = \frac{2}{3} u^{3/2}
إذًا:
I = 15 × 2 3 u 3 / 2 ∣ 5 9 I = 15 \times \frac{2}{3} u^{3/2} \Big|_{5}^{9} I = 10 u 3 / 2 ∣ 5 9 I = 10 u^{3/2} \Big|_{5}^{9}
الخطوة 4: تطبيق الحدود نحسب عند u = 9 u = 9 و u = 5 u = 5 :
I = 10 ( 9 3 / 2 − 5 3 / 2 ) I = 10 \left( 9^{3/2} – 5^{3/2} \right)
نحسب كل حد على حدة:
9 3 / 2 = ( 9 1 ) 3 / 2 = ( 3 2 ) 3 / 2 = 3 3 = 27 9^{3/2} = (9^1)^{3/2} = (3^2)^{3/2} = 3^3 = 27 5 3 / 2 = ( 5 1 ) 3 / 2 = 5 1.5 = 5 × 5 5^{3/2} = (5^1)^{3/2} = 5^{1.5} = 5 \times \sqrt{5}
نقرب 5 ≈ 2.236 \sqrt{5} \approx 2.236 :
5 3 / 2 ≈ 5 × 2.236 = 11.18 5^{3/2} \approx 5 \times 2.236 = 11.18
إذًا:
I = 10 × ( 27 − 11.18 ) I = 10 \times (27 – 11.18) I = 10 × 15.82 I = 10 \times 15.82 I = 158.2 I = 158.2
النتيجة النهائية: I ≈ 158.2 I \approx 158.2
السؤال هو:
∫ 0 1 3 x 4 ( 1 x + 3 ) 4 d x \int_{0}^{\frac{1}{3}} x^4 \left( \frac{1}{x} + 3 \right)^4 \, dx
لحل التكامل:
I = ∫ 0 1 3 x 4 ( 1 x + 3 ) 4 d x I = \int_{0}^{\frac{1}{3}} x^4 \left( \frac{1}{x} + 3 \right)^4 dx
الخطوة 1: تبسيط القوس نقوم بتبسيط القوس داخل التكامل:
1 x + 3 = 1 + 3 x x \frac{1}{x} + 3 = \frac{1 + 3x}{x}
وبالتعويض في التكامل:
I = ∫ 0 1 3 x 4 ( 1 + 3 x x ) 4 d x I = \int_{0}^{\frac{1}{3}} x^4 \left( \frac{1 + 3x}{x} \right)^4 dx
الخطوة 2: توزيع الأس نرفع كل حد داخل القوس للقوة 4 4 :
( 1 + 3 x x ) 4 = ( 1 + 3 x ) 4 x 4 \left( \frac{1 + 3x}{x} \right)^4 = \frac{(1 + 3x)^4}{x^4}
وبالتعويض:
I = ∫ 0 1 3 x 4 ⋅ ( 1 + 3 x ) 4 x 4 d x I = \int_{0}^{\frac{1}{3}} x^4 \cdot \frac{(1 + 3x)^4}{x^4} dx I = ∫ 0 1 3 ( 1 + 3 x ) 4 d x I = \int_{0}^{\frac{1}{3}} (1 + 3x)^4 dx
الخطوة 3: التعويض u = 1 + 3 x u = 1 + 3x نضع:
u = 1 + 3 x u = 1 + 3x d u = 3 d x ⇒ d x = d u 3 du = 3 dx \Rightarrow dx = \frac{du}{3}
تحويل حدود التكامل
عندما x = 0 x = 0 , فإن u = 1 u = 1 .
عندما x = 1 3 x = \frac{1}{3} , فإن u = 1 + 3 × 1 3 = 2 u = 1 + 3 \times \frac{1}{3} = 2 . إذن التكامل يصبح:
I = ∫ 1 2 u 4 ⋅ d u 3 I = \int_{1}^{2} u^4 \cdot \frac{du}{3} I = 1 3 ∫ 1 2 u 4 d u I = \frac{1}{3} \int_{1}^{2} u^4 du
الخطوة 4: حساب التكامل نستخدم قاعدة التكامل:
∫ u n d u = u n + 1 n + 1 \int u^n du = \frac{u^{n+1}}{n+1} I = 1 3 × u 5 5 ∣ 1 2 I = \frac{1}{3} \times \frac{u^5}{5} \Big|_{1}^{2} I = 1 3 × ( 2 5 5 − 1 5 5 ) I = \frac{1}{3} \times \left( \frac{2^5}{5} – \frac{1^5}{5} \right) I = 1 3 × ( 32 5 − 1 5 ) I = \frac{1}{3} \times \left( \frac{32}{5} – \frac{1}{5} \right) I = 1 3 × 31 5 I = \frac{1}{3} \times \frac{31}{5} I = 31 15 I = \frac{31}{15}
النتيجة النهائية: I = 31 15 I = \frac{31}{15}
السؤال هو:
∫ 8 125 x 3 − 1 x 2 3 d x \int_{8}^{125} \frac{\sqrt[3]{x} – 1}{\sqrt[3]{x^2}} \, dx
لحل التكامل:
I = ∫ 8 125 x 3 − 1 x 2 3 d x I = \int_{8}^{125} \frac{\sqrt[3]{x} – 1}{\sqrt[3]{x^2}} \, dx
الخطوة 1: كتابة الجذور على صورة قوى نستخدم الصيغة الأسية للجذور:
الجذر التكعيبي : x 3 = x 1 / 3 \sqrt[3]{x} = x^{1/3}
الجذر التكعيبي للمربع : x 2 3 = x 2 / 3 \sqrt[3]{x^2} = x^{2/3} بالتالي، يصبح التكامل:
I = ∫ 8 125 x 1 / 3 − 1 x 2 / 3 d x I = \int_{8}^{125} \frac{x^{1/3} – 1}{x^{2/3}} \, dx
الخطوة 2: تبسيط الكسر نقوم بتوزيع المقام على كل حد في البسط:
x 1 / 3 x 2 / 3 − 1 x 2 / 3 \frac{x^{1/3}}{x^{2/3}} – \frac{1}{x^{2/3}}
وباستخدام قانون القسمة للأسس x a / x b = x a − b x^a / x^b = x^{a-b} :
x ( 1 / 3 − 2 / 3 ) − x − 2 / 3 x^{(1/3 – 2/3)} – x^{-2/3} x − 1 / 3 − x − 2 / 3 x^{-1/3} – x^{-2/3}
بالتالي، التكامل يصبح:
I = ∫ 8 125 ( x − 1 / 3 − x − 2 / 3 ) d x I = \int_{8}^{125} \left( x^{-1/3} – x^{-2/3} \right) dx
الخطوة 3: حساب التكامل لكل حد نستخدم قاعدة التكامل:
∫ x n d x = x n + 1 n + 1 \int x^n dx = \frac{x^{n+1}}{n+1}
تكامل x − 1 / 3 x^{-1/3} :∫ x − 1 / 3 d x = x 2 / 3 2 / 3 = 3 2 x 2 / 3 \int x^{-1/3} dx = \frac{x^{2/3}}{2/3} = \frac{3}{2} x^{2/3}
تكامل x − 2 / 3 x^{-2/3} :∫ x − 2 / 3 d x = x 1 / 3 1 / 3 = 3 x 1 / 3 \int x^{-2/3} dx = \frac{x^{1/3}}{1/3} = 3x^{1/3}
إذن:
I = [ 3 2 x 2 / 3 − 3 x 1 / 3 ] 8 125 I = \left[ \frac{3}{2} x^{2/3} – 3x^{1/3} \right]_{8}^{125}
الخطوة 4: تطبيق حدود التكامل عند x = 125 x = 125 :3 2 ( 125 2 / 3 ) − 3 ( 125 1 / 3 ) \frac{3}{2} (125^{2/3}) – 3(125^{1/3})
إذن:
3 2 × 25 − 3 × 5 = 75 2 − 15 = 75 2 − 30 2 = 45 2 \frac{3}{2} \times 25 – 3 \times 5 = \frac{75}{2} – 15 = \frac{75}{2} – \frac{30}{2} = \frac{45}{2}
عند x = 8 x = 8 :3 2 ( 8 2 / 3 ) − 3 ( 8 1 / 3 ) \frac{3}{2} (8^{2/3}) – 3(8^{1/3})
إذن:
3 2 × 4 − 3 × 2 = 12 2 − 6 = 6 − 6 = 0 \frac{3}{2} \times 4 – 3 \times 2 = \frac{12}{2} – 6 = 6 – 6 = 0
الخطوة 5: حساب الفرق I = 45 2 − 0 = 45 2 I = \frac{45}{2} – 0 = \frac{45}{2}
النتيجة النهائية :I = 45 2 = 22.5 I = \frac{45}{2} = 22.5